Семей полигоны

#ҚР жетістіктері
        Тәуелсіздік жылдарында Қазақстан экономикасы дамыған және демократиялық негізі бар мемлекетке айналды.
Тәуелсіз Қазақстанның басты жетістіктерінің бірі, оның ядролық қауіпсіздік жөніндегі елдер рейтингіне кіру фактісі деп санауға болады, оған Тұңғыш Президенттің 1991 жылғы 29 тамыздағы Семей ядролық полигонын жабу туралы Жарлығы ықпал етті, ол әрбір қазақстандық үшін айтулы оқиға болды.
        Полигонның алғашқы сынағы 1949 жылдың 29 тамызына орайластырылған, Қазақстан тарихындағы соңғы ядролық жарылыс 1989 жылдың 19 қазанында жасалған.
Полигон жұмыс істеген 40 жыл ішінде Семей өңірі жүздеген әуе, жер үсті және жер асты жарылыстарының нәтижесінде орасан зор экологиялық апат аймағына айналды.
Жалпы онда 456 ядролық сынақ өткізілді.
Сарапшылардың пікірінше, 1949-1963 жылдар аралығында сыналған ядролық жарылыстардың жалпы қуаты Хиросимаға тасталған атом бомбасының қуатынан 2500 есе асып түсті.Зардап шеккен аумақтардың ауданы 304000 шаршы метрді құрайды. Радиациялық сәулеленуге ұшырағандардың жалпы саны миллионнан асады.
         1989 жылы ядролық сынақтарды тоқтату үшін барлық мүмкіндікті жасаған белгілі қазақстандық ақын және қоғам қайраткері Олжас Сүлейменов басқарған «Невада-Семей» қозғалысының басталуымен есте қалды.
1992 жылы Тәуелсіз мемлекет ретінде Қазақстан ядролық қаруды таратпау туралы Лиссабон хаттамасына қол қойды, бұл өз кезегінде Қазақстанның Достық әлемдік қатынастарды сақтаудағы ерекше жетістігі болды.
1993 жылғы желтоқсанда Ресей Қорғаныс министрлігінің Директивасына сәйкес 2-ші Мемлекеттік орталық сынақ полигоны бұрынғы Кеңес Одағына тиесілі объект ретінде таратылды, Ресей құжаттарында ресми болуын тоқтатты және аумақтық мәртебесі бойынша Қазақстан Республикасының юрисдикциясына өтті.
         1994 жылдың қысында негізгі ядролық державалар Қазақстанға қатысты қауіпсіздік кепілдіктері туралы Меморандумға қол қойды. Сол жылы ел аумағынан ядролық қаруды шығару аяқталды.
1995 жылы Тәуелсіз Қазақстанның өз Конституциясын қабылдаған кезде Семей полигонында соңғы ядролық заряд жойылды, ел ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шартқа қатысушы болды.
1997 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясы Ядролық сынақтардан зардап шеккен Қазақстан өңірлеріне көмек көрсету туралы қарар қабылдады. ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасы бойынша бүгінгі күнге дейін табысты жұмыс істеп келе жатқан зарарланған аумақтарды оңалту және зардап шеккен халықты қолдау бағдарламасы әзірленді.      
          2000 жылы ядролық сынақтарға арналған соңғы штольня жойылды.
Бүгінгі таңда полигон аумағындағы жер учаскелерін жақын маңдағы елді мекендердің тұрғындарына ауылшаруашылық қажеттіліктеріне беру мүмкіндігі мәселесі бойынша көптеген жылдар бойы қарама-қайшы зерттеулер жүргізілуде.
Шетелдік мамандардың пікірінше, радиациялық аясы төмен немесе жоқ, егіншілікке жарамды жерлер бар.
         Алайда, бірқатар отандық мамандар ұзақ өмір сүретін радионуклидтердің нақты құрамы, сондай-ақ өңірдегі жер ресурстарының жеткілікті болуы бойынша деректердің жеткіліксіздігі себебінен жерді ауыл шаруашылығы пайдалануына беру идеясының орынсыздығы туралы пікір білдіреді, осыған байланысты ядролық сынақтардың салдарын түпкілікті жою жөніндегі іс-шараларды толық аяқтау, кешенді экологиялық тексеру жүргізу, содан кейін ғана жерді ауыл шаруашылығы мұқтаждарына беру орынды.
Айта кету керек, Қазақстан ТМД-да алғашқылардың бірі болып ядролық қаруды таратпау туралы Шартқа қосылды.
Қазақстанның бастамасымен 29 тамыз - Ядролық сынақтарға қарсы халықаралық іс-қимыл күні болып жарияланды.
Семей полигонының архивтік карталары.